Hunting Habitat – Jachthoorn

Een traditioneel instrument van de jager.

Jachthoorn

De Jachthoorn is binnen de jagerij gekend onder twee vormen

Franse Jachthoorn

Het instrument gebruikt door de Franse Jachthoorn is de “Trompe d’Orléans”. De hoorn telt drie en een halve windingen, heeft een doormeter van 37 cm en weegt slechts 750 gr. De totale lengte van de buis bedraagt 4,54 m. Het instrument staat in de toonaard van Re groot en heeft een bereik van 3 octaven.

Historiek

De Franse jachthoorn, die steeds de dubbele functie gekend heeft van (jacht)signaalinstrument en van zuiver muziekinstrument, nam vanaf de 17e eeuw een belangrijke plaats in aan het Franse hof. Vooral sinds Lodewijk XIV hem als signaalinstrument voor zijn jachten verkoos. Het was Marquis de Dampierre (“Gentilhomme des Menus Plaisirs du Roi”) die met zijn fanfares de basis legde voor het huidige repertoire en speeltechniek en die, met het vastleggen van de lengte van de buis, ook de toonaard vastlegde. Zijn overlevering tot onze tijd dankt de hoorn voornamelijk aan de lange loopjacht met meutehonden (Chasse à Courre of Vénerie) zoals ze zich in Frankrijk ontwikkelde en nog steeds beoefend wordt. Dit verklaart natuurlijk waarom deze hoorn vooral daar veel beoefenaars kent en de volledige terminologie Frans is.

Speelwijze

De jachthoorn heeft geen toetsen of ventielen. De verschillende tonen en klankeffecten worden alleen met behulp van de lippen, de kaken, de tong en luchtdruk voortgebracht. Alle muzikanten in de groep bespelen hetzelfde type instrument, alleen het mondstuk kan verschillen. De jachthoorn wordt gewoonlijk bespeeld zonder begeleiding van andere instrumenten. De variatie in tempi en maat, en de harmonie van de verschillende partijen moeten dan voor de nodige kleur en afwisseling zorgen. De hoorn komt ook goed tot zijn recht in samenspel met orgel, piano, orkest en zelfs met koor.

De jachthoorn wordt staande gespeeld. Voor een betere totaalklank staan de spelers (“sonneurs”) in V-formatie met de klankbeker, en dus met de rug, naar het publiek.

Speelwijze

De jachthoorn heeft geen toetsen of ventielen. De verschillende tonen en klankeffecten worden alleen met behulp van de lippen, de kaken, de tong en luchtdruk voortgebracht. Alle muzikanten in de groep bespelen hetzelfde type instrument, alleen het mondstuk kan verschillen. De jachthoorn wordt gewoonlijk bespeeld zonder begeleiding van andere instrumenten. De variatie in tempi en maat, en de harmonie van de verschillende partijen moeten dan voor de nodige kleur en afwisseling zorgen. De hoorn komt ook goed tot zijn recht in samenspel met orgel, piano, orkest en zelfs met koor.

De jachthoorn wordt staande gespeeld. Voor een betere totaalklank staan de spelers (“sonneurs”) in V-formatie met de klankbeker, en dus met de rug, naar het publiek.

Repertoire

Bij de Franse Jachthoorn wordt, gezien het muzikaal bereik, echte muziek gespeeld. Hier noemt men dit fanfares. De belangrijkste werden door Marquis de Dampierre gecomponeerd. Bij de fanfares twee grote groepen.

  • De “Fanfares de Circonstances et d’Animaux”: De eigenlijke jacht(signaal)-fanfares. Ze geven informatie over het verloop van de jacht en over het bejaagde dier. Ongeveer 51 van deze fanfares vormen de lijst van de “fanfares obligatoires“ en zijn verplichte stof voor het behalen van het “Brevet du Sonneur Classé (BSC).
  • De “Fanfares de Personnes et de Lieux”: Geschreven om personen, plaatsen en gebeurtenissen gelinkt aan de jacht te eren of in herinnering te brengen.

Een vrij volledige overzicht qua repertoire op de site van hoorn.be en op Fanfares Trompe de Chasse of bijna alle 450 stukken op Ma Chasse.

Duitse Jachthoorn

Historiek

De oudste vorm van het jachthoorn was vervaardigd van de hoorn van een rund of andere dierlijke hoorndrager en produceerde slechts één toon. Het Duitse jachthoorn de “Fürst Pless”-hoorn, genoemd naar de vorsten Von Pless, ontstond rond 1880 uit de kleine kavalariehoorn, een legerhoorn dus. De “Fürst Pless”-hoorn is een typisch signaalhoorn met een toonbereik van rond de 5 noten. Het wordt vrijwel altijd door de jagers te voet gebruikt en men beschikt over 45 jachtsignalen.

Jacht

De parforcehoorn, de Plesshoorn en het Taschenjagdhorn worden nu gebruikt om mee te communiceren tijdens een jachtdag (de aanvang van de drift, einde schieten, drijvers verzamelen en het halalli). Is er succesvol gejaagd, dan is de hoorn in gebruik bij het tableau om de dood-signalen te blazen. Tijdens zo een jachtdag wordt de hoorn ook gebruik om elkaar te begroeten, ermee ‘zum Essen’ geblazen en bij het afscheid.

Repertoire

Bij de Duitse Jachthoorn worden eerder Jachtsignalen doorgegeven. Bijvoorbeeld als er slechts één groot Hert is vrijgegeven, en dit is geschoten, dan worden de andere jagers hiervan op de hoogte gebracht door het signaal “Hirch Tot” (Grote Herten mochten dan niet meer geschoten worden). Of als tijdens een drift een stuk wild “ziek wordt geschoten wordt via het signaal: “Roep om de hond’, (Hunderuf) de zweethonden aan het werk gezet.

Meer info bij de Nederlandse Jachthoornblazers met een volledige geschiedenis van de Jachthoorn.
Een Belgische site rond de Duitse Jachthoorn bij Horrido.
En enkele partituren bij Jachthoorngroep Keizer Karel

Verenigingen

Hierbij een overzicht van de Jachthoornverenigingen in Vlaanderen.

Van de Jachthoorngroep Waldo mochten we volgende aanvulling ontvangen:

Wij bespelen vooral de grote parforcehoorn in E/B dit soms in combinatie met de kleine Fürst Pless als ook de Ventilhorn. Wij beperken ons al lang niet meer tot zoals op jullie site beschreven het spelen van 5 tonen en de doodsignalen. Wat wij ten gehore brengen strekt net iets verder dan dat, wij brengen zelfs werken van bekende grote componisten zoals Rossini, Wagner… en trachten op die manier het verschil te maken met de andere soms monotone jachthoorngroepen. Dat deze ingeslagen weg werkt durven wij nauwelijks te betwijfelen, we stellen dan ook vreugdevol vast dat we vanuit het oogpunt van muziekliefhebbers meer en meer belangstelling verwerven.

Nog geen vergunning?

Jachtexamen.be is de online leeromgeving voor de jacht, de optimale examenvoorbereiding.